W dniach 7-14 kwietnia 2014 r. w Łodzi odbyła się XIV już edycja Festiwalu Nauki, Techniki i Sztuki pod hasłem „Odkrywamy Świat”. Głównym celem imprezy jest przede wszystkim popularyzacja wiedzy i osiągnięć naukowych w regionie łódzkim, czemu zawsze towarzyszą atrakcyjne prezentacje oraz wymiana doświadczenia z różnych dziedzin nauki.
Podobnie jak w ubiegłych latach, tak i w organizacji tegorocznej imprezy czynny udział wzięli pracownicy Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN.
Prezentacje wywołały żywą dyskusję wśród uczestniczących w spotkaniu doktorantów, studentów i pracowników naukowych łódzkich uczelni, potwierdzając, że dzięki metodzie krystalografii udało się poznać strukturę cząsteczek małych i dużych, wyjaśnić problemy stereochemii związków chiralnych, a w przypadku białek i kwasów nukleinowych, także zrozumieć ich funkcję biologiczną.
Rafał Dolot
Prof. prof. S. Słomkowski, B. Nawrot, M. Cypryk , M. Potrzebowski
Wykłady w Fabryce Inżynierów
W wykładzie pani dr hab. Teresy Basińskiej pt. „Świat kolorowych kryształów bez barwników i pigmentów” zaprezentowano uporządkowane układy cząstek o różnych kształtach, pełniące rolę kryształów fotonicznych występujących w naturze oraz ich zastosowanie w diagnostyce medycznej. W pierwszej części prezentacji omówiono budowę kryształów fotonicznych, pokazano, jakie kryształy fotoniczne występują w świecie nieożywionym (np. w opalach) i stanowią element budulcowy skrzydeł i pancerzy owadów, skóry ryb oraz skrzydeł ptaków.
Dr hab. Teresa Basińska
Drugą część stanowiło przedstawienie testu diagnostycznego do oznaczania stężenia glukozy w płynie łzowym. Kryształy fotoniczne z mikrosfer zatopionych w żelu polimerowym stanowiły jeden z elementów detekcji testu. Wypełniona do granic możliwości sala, głównie młodzieżą gimnazjalną, udowadnia, że wykład cieszył się dużym zainteresowaniem.
Kolejnym wykładem wygłoszonym w ramach uczestnictwa naszego Centrum w Festiwalubyła prezentacja zatytułowana „Molekularne klocki LEGO, czyli w jaki sposób składamy cząsteczki RNA” przedstawiona przez dra Arkadiusza Chworosia. Wykład ten cieszył się dużym zainteresowaniem, w większości młodzieży ze szkół ponadpodstawowych, co odzwierciedlała duża liczba pytań. Nasz kolega opowiadał w jaki sposób możemy programować i wytwarzać sztuczne obiekty zbudowane z kwasów nukleinowych. Budowanie strukturalnych RNA jest często porównywane do zabawy klockami LEGO w skali mikroskopowej.
Dr Arkadiusz Chworoś
Natomiast mgr inż. Damian Mickiewicz wygłosił prezentację pt. „Słabe, a czyni wielkie rzeczy – wiązanie wodorowe”. Podczas jego wystąpienia można było się dowiedzieć dlaczego woda wrze w 100 stopniach Celsjusza a nie w minus 80, jak powinno wynikać z jej masy cząsteczkowej, jakie znaczenie ma wiązanie wodorowe w funkcjach życiowych: enzymach, kwasach nukleinowych oraz jak obecność wiązania wodorowego wpływa na przebieg reakcji chemicznych. Koniec wystąpienia został uświetniony pokazem wpływu wiązania wodorowego na reakcję aldehydów aromatycznych z amoniakiem.
Sala wykładowa wypełniona była po brzegi młodzieżą szkolną i jej opiekunami.
Mgr inż. Damian Mickiewicz
Jesteśmy zadowoleni, że nasze prelekcje cieszyły się wysoką frekwencją. Myślimy już o udziale Centrum w Festiwalu, który odbędzie się za rok.
Dni Otwarte w CBMiM PAN
Zdjęcie z pokazów organizowanych przez doktorantów. © fot. E. Szkudlarek
Mgr Ewelina Szkudlarek z uczniami z Gimnazjum nr 6 w Łodzi. © fot. E. Szkudlarek
Ewa Skorupska
Zakład Chemii Bioorganicznej, w ramach drzwi otwartych, zorganizował akcję pt.: „Mój rodzic pracuje w PAN„, przygotowaną z myślą o dzieciach z klas I-III szkoły podstawowej. ZChB gościł dzieci ze szkół podstawowych nr 70 im. Stanisława Wyspiańskiego, nr 153 im. Marii Skłodowskiej-Curie, Szkoły Podstawowej ABiS oraz Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej im. Henryka Wieniawskiego. W sumie mury Zakładu odwiedziło pięć klas. Organizatorami zajęć byli: dr Renata Kaczmarek, dr Milena Sobczak i dr Rafał Dolot, pomocą służyli również inni pracownicy Zakładu. W ramach pokazów przedstawiono dzieciom specyfikę pracy w laboratorium chemicznym, a głównym punktem była prezentacja kilkunastu prostych, aczkolwiek efektownych eksperymentów chemicznych, np. zegar chemiczny, wywoływanie dżina z butelki, produkcja słoniowej pasty do zębów, czy też krystalizacja różnych soli. Mali naukowcy mieli również okazję do samodzielnego eksperymentowania, co widać na załączonych zdjęciach. Sądząc po reakcjach dzieci i ich opiekunów, należy zaliczyć imprezę do wyjątkowo udanych.
Kryształy rosną, a my je podglądamy – pod okiem dr. Rafała Dolota
Pisanie atramentem sympatycznym wymagało sporego skupienia…
Atrybut każdego laboranta, tym razem w nieco innym zastosowaniu 🙂
Jak widać, chemia również potrafi być zajmująca
Rafał Dolot
Stałe miejsce w programie Festiwalu ma od lat Piknik Naukowy usytuowany na rynku Manufaktury. W tym roku wzięła w nim udział wyjątkowo liczna reprezentacja pracowników Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN. Na większym niż w ubiegłych latach stanowisku prezentowały się ekipy: Zakładu Chemii Heteroorganicznej (dr Grażyna Mielniczak, dr Marek Koprowski, dr Krzysztof Owsianik), Zakładu Chemii Bioorganicznej (dr Arkadiusz Chworoś, mgr inż. Dominika Jędrzejczyk, mgr Justyna Milczarek, Anna Graczyk), Zakładu Inżynierii Materiałów Polimerowych (mgr inż. Damian Mickiewicz), Samodzielnej Pracowni Modelowania Komputerowego (mgr Bartłomiej Gostyński). Temat przewodni naszych tegorocznych pokazów „piknikowych” brzmiał „Co w chemii piszczy?”
Podobnie jak w ubiegłym roku, niesłabnącym zainteresowaniem cieszyły się niezwykle efektowne kolorystycznie doświadczenia z użyciem suchego lodu i wskaźników kwasowo-zasadowych (uniwersalny wskaźnik Yamady, oranż metylowy, fenoloftaleina). Najmłodsi zwiedzający mieli również możliwość samodzielnego wykonania napisu lub rysunku z wykorzystaniem atramentu sympatycznego. Grupa z Zakładu Chemii Heteroorganicznej zaprezentowała ponadto nowe eksperymenty barwne polegające na stopniowej redukcji nadmanganianu potasu w środowisku zasadowym czy fotochemicznej redukcji barwnika tiazynowego pod wpływem światła.
Dr G. Mielniczak i dr K. Owsianik prezentują barwne doświadczenia.
Przedstawiciele Zakładu Chemii Bioorganicznej przedstawili prezentacje multimedialną, której celem było zobrazowanie cząsteczek DNA, RNA i białek w przestrzeni wirtualnej. Uczestnicy mogli podziwiać wspomniane wyżej cząsteczki białek na obrazach trójwymiarowych przy użyciu specjalnych okularów.
Zespół doktorantów w składzie: Damian Mickiewicz i Bartłomiej Gostyński przygotował szereg doświadczeń pt. „Magiczny świat chemii”. Zarówno dzieci jak i dorośli mogli obejrzeć, a nawet wyhodować laboratoryjne „zwierzątka” i „roślinki”. Na wszystkich zainteresowanych czekały nastroszone igłami jeże cynowe, szklane pajączki i ośmiorniczki, ołowiane mchy, żarłoczny roztwór siarczanu miedzi, a także pokryte igłami srebrne drzewko. Sporym zainteresowaniem cieszyła się również imitacja rafy koralowej, ale największą furorę wśród dzieci zrobił ryczący „suchy lód”.
Nasze „piknikowe” stoisko przyciągało również uwagę żółtymi balonami z logo CBMiM, które na specjalne życzenie zwiedzających napełniano gazowym helem. Nie zabrakło również smakowitych krówek.
